Sporen

Sporen uit het verleden

Van sommige voorwerpen heb ik in de loop der jaren meerdere exemplaren opgeraapt. Dat vind ik helemaal niet erg omdat ik ze dan goed met elkaar kan vergelijken en omdat het dan blijkbaar om een populair iets gaat. Laatst vond ik weer een ding waarvan ik lange tijd niet wist wat het was. Toevallig zag ik er onlangs een afbeelding van en nu weet ik dat het gaat om z.g. priksporen - ruitersporen waarvan het uiteinde oorspronkelijk uit een scherpe punt bestond die een geheel vormde met de rest van het spoor.

De globale datering hiervan ligt zo rond de twaalfde eeuw, hoewel ze ook veel ouder kunnen zijn. Vanaf het eind van de dertiende eeuw werd het radspoor gebruikt. Hiervan vind ik soms de wieltjes. De priksporen werden vaak van ijzer gemaakt, maar de meeste die ik hier vind zijn van brons. Een enigszins afwijkend type is dit:

23,5 x 25,5 x 32,5 mm.

Het feit dat men zich hier in de middeleeuwen per paard verplaatste prikkelt mijn fantasie.

Ook een andere puzzel heb ik onlangs opgelost. Blijkbaar is dit (een deel van) een vouwbalans:

Vanaf de late 9e eeuw werden deze door rondreizende handelaren gebruikt. Aan beide zijden van het middenstuk bevonden zich twee uitklapbare delen waaraan een schaal bevestigd kon worden. Om ruimte te besparen werd het geheel inklapbaar gemaakt. Wat er gewogen werd was voornamelijk geld.

Moeilijk te beantwoorden, maar eigenlijk ook weer niet was de vraag waar deze munt (Ø 26 mm.) vandaan kwam:

Meestal staat op dit soort munten de naam van een Nederlandse stad of provincie, b.v. ZEELANDIA, FRISIA of HOLLANDIA, maar wat betekend CORFV(U) - CEFAL - ZANTE? Heel eenvoudig, het gaat inderdaad om Corfu, Cefalonia (Kefalonia) en Zante (Zakynthos), drie Ionische eilanden die tot 1797 onderdeel waren van de republiek Venetië.

Venetiaanse leeuw binnen het omschrift S. MARCVS VE / * II *

Een hoogst ongewone vondst voor onze omgeving hoewel er een volkomen logische verklaring is voor de aanwezigheid op Texel. In de middeleeuwen was deze republiek een van de meest succesvolle en rijkste van de Maritieme Republieken. Er werd gehandeld met zowel het Oosten als het Westen en tot 1797 bleef die republiek bestaan. Deze muntjes hadden een waarde van 2 soldi en werden ook gazzetta genoemd - oorspronkelijk een munt van weinig waarde waarmee men een krant kon kopen, die daaraan zijn naam van gazet te danken heeft. Datering voor deze koperen munt: 1710-1721.

Men begon aan het eind van de 15e eeuw met het aanbrengen van een jaartal op munten. Dat is wel makkelijk voor het dateren van b.v. deze halve philipsdaalder uit het jaar 1562:

Voorzijde: borstbeeld Philips II naar links. Tekst: o PHS . D.G . HISPA . REX . DVX . GELRIE . 156Z
(Philips bij de gratie Gods koning van Spanje, Hertog van Gelderland)

Keerzijde: onder een kroon het wapen van Philips II met daarachter een Bourgondisch stokkenkruis en het Gulden Vlies er onder. Links en rechts een vuurijzer. Tekst: DOMINUS MIC HI . ADIVTOR
(de Heer is mijn helper)

Dit is een hele grote (Ø 35 mm.) zilveren munt uit de tijd van de Spaanse Nederlanden met het portret van Philips de tweede (1555-1598). Geslagen in Nijmegen had dit zware stuk (15 gram) zeker de waarde van een kleine gouden munt. In de voorzijde is een z.g. klop gelagen. De provincies Holland en Zeeland verkeerden aan het begin van de Tachtigjarige oorlog in grote financiële problemen. In 1573 werd besloten dat alle in omloop zijnde munten "geklopt" moesten worden, waardoor zij ongeveer 15% meer waard werden. Het verschil in waarde moest aan de Staat worden afgestaan - renteloos voor een jaar, maar terugbetaling heeft nooit plaats gevonden. Daardoor werd deze "lening" oorlogsbelasting.

Eerlijk gezegd wordt de "drive" wel wat minder na het vinden van zoveel mooie dingen in de twintig jaar dat ik nu zoek, maar als ik iets van goud vind dan gaat mijn hart toch nog sneller kloppen. Dit is zo'n beetje de laatste vondst van het afgelopen jaar geweest. Het is een z.g. facetspeld van 5,5 cm. lang. Dergelijke spelden werden bij diverse streekdrachten in Nederland gedragen.

Hoewel deze spelden niet zo oud zijn - misschien 100 tot 150 jaar - is dit toch een leuk stukje geschiedenis om mee te besluiten.